Hướng dẫn mài gương cho kính thiên văn phản xạ/Đúc đĩa mài
Đĩa mài được đúc theo đạng lõm của gương vừa được mài phá và sẽ được sử dụng trong các bước mài thô và mài tinh tạo mặt bóng của gương.
Ta cần một đĩa mài có dạng cong lồi theo bề mặt của gương vừa phá lõm xong. Với đĩa mài này, ta sẽ mài thô,và mài tinh mặt gương.
Qua thử nghiệm nhiều phương thức làm đĩa mài khác nhau, tôi chọn kiểu đúc thạch cao vì:
- Nguyên liệu rẻ tiền, dễ kiếm : gạch vỡ nhặt quanh nhà, thạch cao chỉ 2.000đ/Kg
- Thạch cao mềm và ít gây xước hơn cát và xi măng.
- Khá bền, dày và lâu mòn hơn đồng xu thép. Với gạch thạch anh rất cứng, có thể mài 2-3 gương 150mm mà chưa mòn hết gạch.
- Đơn giản chỉ cần đúc một lần, không phải dùng keo epoxy.
Chỉ có một khuyết điểm là thời gian chờ cho thạch cao khô hoàn toàn hơi lâu : từ 3-5 ngày tuỳ thời tiết.
Bạn có thể tham khảo tại trang http://theastropages.com/atm/tutorials_tool.htm
Tiến hành
sửaCắt gạch
sửa
Gạch lát nền nhà, loại có phủ men hay không đều được chỉ cần đủ cứng, ít mài mòn. Nhờ thợ cắt thành từng viên vuông cạnh khoảng 2cm (không cần chính xác). Mài sơ cạnh gạch để phá những điểm có nguy cơ mẻ vỡ.
- Cắt một mảnh bao xốp mỏng, tròn bằng đường kính gương để lót mặt gương
- Xếp gạch lên mảnh bao mặt trên gạch úp xuống, khoảng cách giữa các hàng gạch khoảng 2-3mm. Gạch ở biên bị thừa cạnh có thể cắt bớt bằng kềm hay dùng búa chặt.
Chú ý :Gạch được bố trí không đối xứng trên gương, tâm gương nằm cách tâm viên gạch giữa khoảng 1/4 cạnh gạch.(xem hình). Như vậy khi mài, gương sẽ không bị hiện tượng vành lồi hay lõm quanh tâm gương.
Không nhất thiết gạch phải lát kín bề mặt đĩa. Bạn có thể bỏ qua những góc nhỏ hơn 1/3 viên gạch mà không ảnh hưởng đến chất lượng mài. (xem hình)
- Lấy từng viên gạch lên bôi keo và dán vào vị trí cũ, tạo thành một “vỉ gạch”. Như vậy, gạch sẽ được giữ không xô lệch khi đổ thạch cao.
- Dùng băng keo nhựa hoặc cắt giấy bìa thành băng, dán quanh gương tạo thành khuôn cao hơn mặt gương khoảng 2-3cm. Bôi nhẹ một ít dầu ăn lên mặt gương để chống dính.
- Đặt vỉ gạch lên mặt gương, chỉnh lại cho đúng vị trí.
Trộn và đổ thạch cao
sửaDùng một ca hay thau nhựa nhỏ để trộn thạch cao. Cho nước vào thau, vừa rắc từ từ bột thạch cao vào nước vừa khuấy đều cho đến khi thạch cao sệt lại. Tỉ lệ nước và thạch cao tùy thuộc vào loại thạch cao và điều kiện lưu trữ. Nhẹ nhàng đổ thạch cao vào giữa khuôn cho đến khi đầy khuôn. Dùng que gỗ, xăm nhẹ vào thạch cao để các bọt khí dễ thoát ra. Dùng bay làm phẳng bề mặt thạch cao.
Để yên khoảng 30 phút. Thạch cao sẽ nóng lên và đông dần lại. Dùng móng tay kiểm tra thử độ cứng của thạch cao có đủ để tháo khuôn.
Tháo khuôn
sửaThận trọng tháo băng quanh khuôn. Dùng dao nhọn tỉa bớt phần thạch cao dư bám quanh cạnh gương. Ấn nhẹ cạnh đĩa để trượt đĩa ra khỏi mặt gương.
Đặt đĩa xuống mặt bàn, dùng dao và que gỗ nhỏ thận trọng tỉa thạch cao bám giữa các viên gạch, tạo thành rãnh sâu khoảng 2/3 chiều cao viên gạch. Đây là các rãnh thoát để nước và bột mài lưu thông dể dàng, gương ít bị dính và mài dễ hơn. Tháo khuôn chậm, thạchcao quá cứng, sẽ khó tạo rãnh.
Phơi khô
sửaĐặt đĩa mài dựa nghiêng khoảng 70o trên cạnh ở nơi thoáng gió cho đến khi thạch cao cứng và khô hoàn toàn. Bạn sẽ mất khoảng 3-4 ngày, khi đó, mặt thạch cao sẽ không còn mát lạnh như khi còn ướt, và có thể dán dính được băng keo lên bề mặt.
Nếu dùng xi măng, thời gian chờ đông khoảng 5-6 giờ. Sau khi cạo, tỉa rãnh thoát, bạn nên trộn một ít hồ dầu loãng ( xi măng và nước) tưới vào rãnh để tăng độ bám gạch và ít bị mẻ vỡ xi măng, cát vào gương khi mài.
Chú ý : đã bỏ bớt nhiều viên ở góc do kích thước nhỏ, nhưng vẫn không ảnh hưởng đến chất lượng mài
Sau khi đúc xong đĩa mài ta sẽ chuyển sang bước kế tiếp là mài thô để chỉnh mặt cầu của gương