Kỹ thuật xây gạch đá/Kỹ thuật xây cơ bản

Chuẩn bị vật liệu tại bãi tập kết, Tổ chức mặt bằng phân đoạn xây

Chuẩn bị vật liệu tại bãi tập kết

Xếp kiêu gạch tại bãi tập kết, rồi chuyển dần vào phân đoạn xây theo nhịp độ xây của thợ xây.

Trộn vữa nhóm vữa có vôi (vữa vôi dạng bột (Cao), vữa vôi tôi, vữa tam hợp):

Quây cát thành khay (để giữ nước).
Đổ nước vào khay cát (cùng vôi với dạng vôi tôi), rồi hòa vôi sau vào nước (với dạng vôi bột, trường hợp này lượng nước phải gấp 3 lần dạng vôi tôi).
Nạo bờ be cát đảo với vôi nước (trộn sơ bộ) thành lớp vữa sệt nhưng chưa đều.
Với vữa tam hợp, rắc xi măng đều lên trên mặt đống vữa (vữa vôi không có bước này).
Đấu xẻng, đảo vữa lẫn cát từ tận đáy sang đống bên cạnh (vữa được trộn đều).

Trộn vữa XM cát (Trộn xi măng cát khô, lấy lượng đủ dùng trộn với nước.):

Rải đều lần lượt các lớp xi măng lên các lớp cát khô và ngược lại.
Trộn đều hỗn hợp xi măng cát khô.
Xác định lượng vữa chỉ đủ dùng trong ngày quây thành khay (để giữ nước).
Đổ nước vào khay trộn sơ bộ (Nạo bờ be).
Sang đống trộn đều.

Tổ chức mặt bằng phân đoạn xây

Mặt bằng thi công phân đoạn xây thường được chia thành 3 dải song song liền kề nhau:

Dải thứ nhất, là dải sản phẩm, là vị trí mà phân đoạn tường sau khi xây xong sẽ nằm ở đó. Hệ thống dây lèo, cột lèo và dây xây sẽ được căng ở đây, về phía mặt tường bên kia, đối xứng với mặt tường gần người thợ xây. Như vậy, để khi người thợ thao tác xây không chạm vào làm lệch hệ định hướng gồm: cột lèo, các dây lèo và dây xây, để tường không bị khuyết tật.
Dải ở giữa, là dải công tác, là nơi người thợ đứng để thao tác xây, nơi để vật liệu: gạch và vữa để xây ngay. Thường thì gạch và vữa xây ngay, mỗi thứ để ở một bên người xây (vữa đặt ở phía tay cầm dao xây), nhằm giảm tiện các thao tác xây. Không gian thao tác tối thiểu cho người thợ xây là khoảng 1,0 m², và phải chiếm một khoảng 1,0 m chiều dài tuyến phân đoạn xây. Khi xây những đợt xây trên cao, hệ thống giáo công tác được lắp dựng trong dải không gian này để người thợ đứng lên trên xây.
Dải ngoài cùng, là dải vận chuyển, tạo thành tuyến đường vận chuyển gạch từ nơi tập kết và vữa từ chỗ trộn, về để xây.

Căng hệ thống định hướng cho khối xây

Hệ lèo để xác định các mặt tường

Trên một trục định vị tường thường ở hai đầu có hai góc tường, làm đổi hướng hoàn toàn trục tường này. Trên mỗi trục tường có thể chia làm một hay nhiều phân đoạn xây nối nhau thẳng hàng. Tại hai điểm góc biên của trục tường, được xác định sẵn (giác) trên mặt nền, ta dựng hai cột lèo, góc cột lèo trùng với hai điểm trên. Dùng dọi chỉnh cho hai cột lèo này đứng thật thẳng đứng theo c hai phưng: phưng trục tường và phưng vuông góc với tường. Khi trục tường được chia thành nhiều phân đoạn tường, để các phân đoạn xây nối nhau thẳng hàng trên cùng một trục, qua hai đầu trên của hai cột lèo, dọc theo mép biên tường định xây, ta buộc một dây lèo ngang bằng thép. Trên dây lèo ngang có treo các lèo đứng trung gian, được dọi đứng theo c hai phưng giống như với cột lèo và ghim đầu dưới vào mạch vữa nằm dưới cùng. Nếu phân đoạn tường trung gian có các góc tường, góc trụ liền tường, thì chân các điểm góc này trên nền phi nằm trên hình chiếu của lèo ngang trên nền, do các phân đoạn cùng trên một trục, và tại các điểm này ta ghim đầu dưới các dây lèo đứng trung gian hay thước cữ góc vào đó. Đầu trên của các dây lèo đứng hay thước cữ góc này được treo buộc vào lèo ngang và được điều chỉnh bằng dọi cho thẳng đứng với đầu dưới theo c hai mặt: mặt tường và mặt vuông góc. Tại mỗi đầu mỏ của một phân đoạn phi có một dây lèo đứng. Khong cách giữa các lèo đứng không quá 12 m, để dây xây không bị võng. Sau khi xây xong những viên góc hoặc mỏ của một, hai lớp dưới cùng, đầu dưới của tất c các dây lèo đứng được ghim vào mạch vữa ngang dưới cùng và được kiểm tra lại bằng dọi.

Hệ thống lèo trên sẽ định hướng cho c một đợt xây cho nên sau khi dựng xong phi giữ ổn định không xê dịch hệ này cho đến khi xây đợt mới.

Dây xây

Là hệ thống định hướng cho từng lớp xây, được dựng và thay đổi cho từng lớp xây và được điều chỉnh theo hệ thống lèo, thước cữ và nivô. Dây xây luôn nằm trong mặt phẳng dây lèo đứng và lèo ngang, nhưng do luôn phi thay đổi vị trí theo từng lớp xây (lên dây), nên nó phi được căng vào bên trong lèo đứng, nằm cùng phía với tường và người xây so với hệ lèo, để tránh va chạm làm sai lệch dây lèo đứng trong khi lên dây.

Nếu dùng thước cữ góc hay cột lèo, ta móc mỗi đầu dây xây vào vạch cữ trên thước cữ hay thước cữ di động trên cột lèo. Trường hợp chỉ dùng lèo đứng trong phân đoạn xây, thì tại hai mỏ góc hai đầu phân đoạn phi định vị trước và xây tạm trước một, hai lớp tường tại vị trí này gọi là xây bắt mỏ, để lấy chỗ cắm dây lèo đứng và dây xây. Khi xây tường dùng lèo đứng luôn phi xây bắt mỏ góc trước một đến hai lớp trên để lấy chỗ ghim dây xây. Sau khi đã căng ngang bằng dây xây vào hai mỏ góc hai đầu, thì phi chỉnh chính xác mép biên các viên mỏ góc trong cùng một lớp xây bắt mỏ cho song song với dây xây (bám dây xây). Nền nhà thường không bằng, để các lớp xây được ngang bằng, ngay tại lớp xây đầu tiên ta dùng ni vô để kiểm tra độ thăng bằng nhau của c hai mỏ góc hai đầu, và điều chỉnh chúng bằng độ dầy mỏng của lớp gạch và mạch vữa nằm dưới cùng (nếu độ chênh lệch giữa hai đầu lớn thì đối với tường dầy x 220 có thể dựng bề ngang các viên gạch tại đầu thấp trong lớp này lên, gọi là xây vỉa). Các lớp xây bên trên thì có thể không cần đánh thăng bằng bằng nivô, nhưng được điều chỉnh độ ngang bằng, bởi chiều cao như nhau (75 x 77 mm) của vạch cữ hay thước cữ di động tại mỏ góc hai đầu phân đoạn xây, và bởi độ thăng bằng của lớp xây ngay bên dưới. Tại các mức độ cao đặc biệt như: bậu cửa sổ, lanh tô cửa, góc tường và trần, để đm bo độ ngang bằng chính xác ta dùng ni vô để kiểm tra.

Rải vữa và đặt gạch

Khi rải vữa cần phải đủ lượng vữa, diện rải vữa ít nhất phải lớn hơn kích thước mặt dưới của viên gạch (chiều dài dải vữa phải lớn hơn chiều dài viên gạch), để đảm bảo cho mạch vữa nằm no vữa. Khi bắt đầu rải vữa, chiều dầy của dải vữa tạo nên mạch nằm, thường khoảng 15 mm. Dùng dao xây vét gọn hai bên dải vữa, để nó có tiết diện hình thang, nhằm làm giảm vữa thừa phè sang hai bên tường, khi gõ chỉnh gạch. Để đảm bảo no mạch vữa đứng dọc và ngang, cần kết hợp các thao tác sau:

Sau khi rải vữa mạch nằm xong, thì dùng dao xây vét vữa từ mạch nằm này lên đầu viên gạch đã xây trước trong hàng, nhằm tạo một phần mạch ngang.
Cầm viên gạch dúi mạnh vào di vữa vừa ri của mạch nằm theo hướng dọc theo hàng gạch, với một góc nghiêng 5-10 độ so với mặt bằng, để đẩy vữa từ mạch vữa nằm lên mạch vữa đứng ngang giữa viên đang xây và viên đã xây trước.
Sau khi đặt, gõ và chỉnh gạch xong vữa thừa từ mạch nằm phè sang hai bên tường phải vét gọn và đổ vào các mạch vữa ngang và dọc để làm đầy các mạch này.

Trong quá trình xây, sau khi đặt viên gạch và vị trí, dùng dao xây gõ trên mặt trên viên gạch sao cho mặt trên lớp xây (cũng là mặt trên mỗi viên gạch trong lớp) được chỉnh ngang bằng độ cao dây xây. Các viên gạch ở hàng biên của mỗi lớp luôn được chỉnh mặt bên song song cách đều với dây xây một khoảng hở bằng bề ngang thân dây xây (1 mm). Khi chỉnh các viên gạch trong hàng biên bám dây xây cũng chỉ dùng dao xây gõ vào mặt trên viên gạch nhưng theo một góc nghiêng hướng vào phía cần chỉnh ngang. Không được phép gõ ngang tường làm long mạch vữa, đặc biệt là đối với tường 110, vì tường đang xây thường không được chịu lực sô ngang. Các mạch vữa nằm, ngang và dọc, sau khi đặt, gõ và chỉnh gạch xong, thường dầy khoảng 8 - 12 mm.

Trong khi xây, để tránh trùng mạch đôi khi cần những mẩu gạch 1/2, 1/4, 3/4 xây trèn vào trong lớp xây, thì dùng dao xây để chặt gạch. Khi bắt mỏ luôn phi dùng thước thợ để kiểm tra và điều chỉnh các góc tường. Tại các góc tường mép của góc tường phi luôn bám dây lèo đứng, tức là luôn song song cách đều dây lèo đứng một khe hở bằng một thân dây, khoảng 1 mm.

Như vậy, khi đặt gạch, các viên gạch trong các hàng ngoài của mỗi lớp xây phải bám dây xây, các viên gạch ở góc tường hay trụ còn phải bám dây lèo đứng hoặc cột lèo, các viên gạch trong các hàng chèn của mỗi lớp xây được chỉnh mặt trên theo các viên hàng ngoài.